Літаратурна-музычная кампазіцыя,
прысвечаная 76-годдзю вызвалення Беларусі
“Ніхто не павінен быць забыты, і нішто не павінна быць забытае”
Мэта: выхаванне патрыятызму, павагі да тых, хто абараніў мір, да тых, каго вайна пазбавіла шчаслівага дзяцінства, да ветэранаў вайны, да мінулага нашага народа, гонару за сваю Радзіму.
Задачы: дапамагчы вучням адчуць непарыўнаю повязь з мінулым і адказнасць за будучыню; пазнаёміць з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны; выклікаць павагу да сваіх землякоў-баранцаў– удзельнікаў страшнай вайны; імкнуцца выхоўваць у моладзі лепшыя душэўныя якасці: міласэрнасць, спагаду, сціпласць, маральную трываласць.
Афармленне залы: на белым ватмане чорным колерам назва мерапрыемства, фотаздымкі, рэпрадукцыі твораў мастакоў на тэму ваўны. Вядучыя і чытальнікі ў беларускіх націянальных строях.
Абсталяванне: інтэрактыўная дошка, аўдыязапісы.
Месца правядзення: краязнаўча-этнаграфічны музей “Баранская сяліба”.
На слайдзе: “З агульнай колькасці 9200 беларускіх сёл і вёсак, разбураных і спаленых гітлераўцамі за гады Вялікай Айчыннай вайны, 4885 было знішчана карнікамі. Поўнасцю, з усімі жыхарамі, было знішчана 627. У Брэсцкай вобласці – 111, у Гомельскай –70, у Гродзенскай–24, у Віцебскай – 222, у Мінскай – 92, у Магілёўскай –108. ”
За сцэнай гучыць ціхая музыка.
Першы чытальнік (верш М.Гамолкі “Магілы сяброў”)
Усюды ціш. Замоўклі песні звонкія,
Навіс над лесам цяжкій небасхіл,
Вакол зямля, пакрытая варонкамі
І ўзгоркамі пратоптаных магіл.
Адсюль на Беларусь дарогі вузкія
Назад да родных хат нас павялі,
Ішлі грузіны, беларусы, рускія–
Усе народы нашае зямлі.
Ішлі усе, не ўсім аднак жа суджана
Было дайсці ў край мой дарагі.
Каля варонак тых смяротнай сцюжаю
У многіх абарваліся шляхі.
Мы пахавалі іх, любіўшых горача
Свой край, далёкую сваю сям’ю,
І з іх магіл, з маленькіх тых узгорачкаў
Мы родную ўбачылі зямлю.
Другі чытальнік (пачынае гучаць паланез М.Агінскага “Развітанне з Радзімай”)
Запросім сёння мы на свята
Вітаць наступную вясну
Баброва Аркадзія Фёдаравіча,
Бажко Івана Іванавіча.
Трэці чытальнік
Антонава Аркадзія Рыгоравіча
Бязлюдава Віктара Іосіфавіча
Чацвёрты чытальнік
Бязлюдава Станіслава Іосіфавіча
Гурчанкова Фёдара Конанавіча
Пяты чытальнік
Дземянкова Аляксандра Ксенафонтавіча
Шосты чытальнік
І медсястру, што ратавала
Жыццё параненым байцам
Гурчанкову Лідзію Міхайлаўну
Сёмы чытальнік
Усіх дзвеcце нашых баранцаў,
Хто лёг пад абеліскі,
Каго не абудзіў салют,
Як самых родных,
Самых блізкіх
Пасадзім на пачэсны кут.
І будзем з імі, як з жывымі…
Успамінаць апошні бой.
Спяваць аб тым, як свішчуць кулі,
Як часта сніцца бацькаў дом…
А пасівелыя матулі
Зноў будуць плакаць за сталом.
Першы чытальнік (музыка заціхае, верш С.Чыгрына “Удава”)
Чакала з вайны – не прыйшоў,
Чакае з вайны – не прыходзіць
І дзесяць гадоў прайшло,
І семдзесят гадоў праходзяць.
Старэе, а ён – малады,
Такі, як тады на вяселлі.
На радасць яе, на яе пекнату
Людзі шчасліва глядзелі.
Зычылі згоды, кахання, дзяцей
Каб нарадзілася многа…
У дом іх вясковы,
У сонячны дзень
Уварвалася хмарай трывога…
Чакала з вайны – не прыйшоў,
Чакае з вайны – не прыходзіць…
І сорак гадоў прайшло,
І семдзесят праходзяць…
Другі чытальнік (гудуць званы)
Гудуць званы. Гудуць журботна і сурова. Гудуць над светлымі бярозавымі гаямі, над задуменнымі барамі Лагойшчыны, над Беларуссю, над усёй зямлёю.
Хатынь…Тут жылі мірныя людзі, шчырыя працаўнікі, выхоўвалі дзяцей, радаваліся ўдачам і будавалі новае жыццё.
Вайна разбурыла ўсе мірныя планы. 149 чалавек, і сярод іх 76 дзяцей, навечна ляглі ў адну брацкую магілу.
Гудуць званы, звіняць званы. Звіняць журботна і сурова.
(Гучыць песня “Хатынь” музыка І.Лучанка сл. Г.Пятрэнка)
Трэці чытальнік
Нам не забыць ні хат, ні нават траў,
Што супастатам спалены, стаптаны,
Благаславенне тым, хто ў бітве паў
За край, што для жыцця адваяваны.
Анатоль Астрэйка.
Настаўнік
Цяжка далася Перамога нашаму народу. Але вера ў свае сілы, вера ў непараможнасць Радзімы дапамагла выстаяць ў нялёгкай барацьбе.
Дапамагла выстаяць і вера ў непераможнасць нашай арміі, вера ў мужнасць, адвагу воіна-вызваліцеля.
Чацвёрты чытальнік
Гэта ён, да пляча прытуліўшы прыклад,
Трапным стрэлам фашыстаў здымаў,
Гэта ён ваяваў за спакой нашых хат
І грудзямі навалу стрымаў…
Пяты чытальнік (гучыць песня “За бацькамі –– сыны ” муз.Я.Глебава, сл.П.Макаля)
Было ў салдата два полі,
поле, дзе кветкі ірваў,
бегаў з сябрамі на волі,
і поле, дзе ён ваявал.
Ціха было і чыста
ў полі яго дзяцінства,
былі агонь і дым
на полі ратным тым.
Два полі было ў салдата,
адно зелянела травой,
другое было ўзарата
вайной і паліта крывёй.
Было ў салдата два полі,
поле, дзе кветкі збіраў,
бегаў з сябрамі на волі,
і поле, дзе ён паміраў.
А.Вярцінскі.
Шосты чытальнік
Беларускі народ узняўся на барацьбу супраць гітлераўскіх захопнікаў за свабоду і незалежнасць Радзімы. Жорсткасць акупацыйнага рэжыму толькі ўзмацняла нянавісць да фашыстаў, рабіла супраціўленне ім асабліва ўпартым
і непрымірымым.
Жыхары нашага горада Барані, тады пасёлка, таксама прымалі актыўны ўдзел ў барацьбе супраць фашыстаў. Многія пайшлі на фронт, частка ў партызаны, а тыя, што засталіся, прымалі ўдзел ў падпольнай барацьбе.
Сёмы чытальнік
Першай явачнай кватэрай у Барані стаў дом сям’і Казлоўскіх. А Георгій Андрэеевіч Яўменаў быў кіраўніком Баранскай зоны ад камуністаў. У Баранскую падпольную групу ўваходзілі камсамолец Аляксей Сафрановіч, Рыгор Дзмітрыевіч Яшчук, партызанскія сувязныя Браніслава Антонаўна Кляўзо, Марыя Міхайлаўна Кантроўская і інш. Падпольшчыкі Барані забяспечвалі партзан зброяй, боепрыпасамі, харчаваннем, медыкаментамі, разведвальнай інфармацыяй. Але вораг таксама не драмаў. Ён упарта шукаў падпольшчыкаў. І ў лістападзе 1942 года па наводцы здрадніка сямёра з іх былі расстраляны. А ў сакавіку 1943 года і сам кіраўнік Яўменаў. Нашы землякі-патрыёты прайшлі праз жорсткія катаванні і мучэнні, але не выдалі ворагу падпольных тайнаў.
Восьмы чытальнік
Над абеліскам сіні небасхіл,
Я пераклічку чую тут з магіл…
Лаўлю іх голас з-пад зямлі жывы…
- Сяржант Антон Пахомчык,
- Яфрэйтар Міхаіл Янкоўскі
- Радавы “Аркадзь Мацулевіч”
- Я - старшы лейтэнант Станіслаў Бязлюдаў
- Я - старшына Аляксей Свярчкоў
Мы засталіся тут, была вайна…
Ад стромкіх сосен цень людской тугі
Над плітамі гранітнымі магіл.
Першы чытальнік
За доблесць і гераізм, праяўленыя ў барацьбе з фашысцкімі захопнікамі, звыш 300 000 салдат і афіцэраў – ураджэнцаў Беларусі – былі ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі, а каля 400 воінаў удастоены звання героя Савецкага Саюза.
Многія нашы землякі не вярнуліся з вайны, аддлі сваё жыццё за наша светлае будучае, за мірнае неба над намі. Многія прапалі без вестак.
Другі чытальнік
Не выйшаў ты і ў гэты раз
Мяне спаткаць, паднесці рэчы…
Ля весніц толькі зноў твой вяз
Крануў галінамі за плечы
Ты мне не падасі рукі,
Глядзіш удаль з-пад шкла партрэта…
Ці бачыш, вырас сын які?
Скажы хоць слова для прывета.
А я…чакаў з усіх дарог
Цябе ў сорак чацвёртым…летам.
Калоны ні адной не мог
Я прапусціць з ахапкам кветак.
Р.Барадулін
Трэці чытальнік
Хацелася пачуць: “Сынок…”
І крыкнуць радаснае: “Тата!”
Бацькоўскім быў мне кожны крок…
Усё ішлі, ішлі салдаты.
І зараз – еду я здалёк,
Чакаю ўсё – зайду, а маці
Мне скажа: “Пзнаеш, сынок?
Вось наша ўся сямейка ў хаце…”
Паверыць цяжка мне таму,
Што больш не прыйдзеш ты дадому.
А шапку я заўжды здыму
Перад магілай невядомай.
Бацьку. Р.Барадулін
Чацвёрты чытальнік (Ціха гучыць песня “Нам нужна одна Победа”на муз. і сл. Б.Акуджавы)
3 ліпеня 1944 года воіны ўзнялі над Домам урада сцяг Перамогі. Гэта і было вызваленне Беларусі. Думкі тых, хто яшчэ выяваў, і тых, хто выжыў на
экупіраванай і зруйнаванай тэрыторыі, былі звязаны з мірнай працай, з марамі пра шчасце. З таго часу беларускі народ адзначае гэты дзень – 3 ліпеня – як свята вызвалення, свабоды і незалежнасці.
Пяты чытальнік
Калі на прасторы прыйшла Перамога,
І сонечны дзень над краінай узышоў –
Мы бачым героеў на новых дарогах,
На ўсіх рыштаваннях вялікіх будоў.
Шосты чытальнік
Семдзесят год – юбілею вялікага дату,
Сустракае народ, як найлепшае свята,
Мы таксама на вахце святочнай стаім
Мы на свята прыйшлі з падарункам сваім.
Сёмы чытальнік
Мы – за мір! Мы – за яркае сонейка ў чыстым небе!
Мы – за шчаслівы смех дзяцей!
Восьмы чытальнік
Наша зямля такая вялікая для таго, каб жыць у міры і дружбе, і такая малая для ўсіх воінаў!
(гучыць песня “Роднае неба” муз. І.Байдакова, сл. В.Жуковіча)
Літаратура
- Кніга: Памяць, Орша і Аршанскі раён, т.т. 1,2 Мн.: БелЭн, 1999 г.
- Дзень паэзіі – 89: Зб. – Мн.: Мастацкая літаратура, 1989 г.
- Дзень паэзіі – 90: Зб. – Мн.: Мастацкая літаратура, 1990 г.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т., - т.4
- Кніга: Сляза на камень: зб., Мн.: РЦЭВД, 1995 г.
